Avala u prošlosti
Avala je za samo 11 metara nadvisila graničnu visinu od 500 metara iznad koje se neko uzvišenje svrstava u planine. Ali, ako je za malo nadvisila visinu koja bi je uvrstila među brda, Avala ima položaj koji je od davnina ovu nisku planinu činio strateški važnom.
Oduvek je bila važna svima koji su želeli da imaju kontrolu plovidbe Dunavom i najvažnijih kopnenih puteva na Balkanu. Zbog toga su svi, koji su vekovima vladali ovim prostorima, na vrhu Avale imali svoje vojno utvrđenje.
Prvi poznati graditelji utvrđenja na Avali bili su Kelti, a na njihovim osnovama Rimljani su podigli svoje utvrđenje, važno za kontrolu rimskih puteva i jedne od najstarijih rimskih granica na Dunavu. Na istom mestu despot Stefan Lazarević, utemeljitelj Beograda kao glavnog grada Srpske despotovine, podiže grad Žrnov, kojeg su nakon pada ove srpske srednjovekovne države pod Osmansko carstvo, preuzeli novi osvajači i tek u 18. veku ga prepustili zubu vremena.
Pored važnog strateškog položaja Avala je za ljude koji su vladali ovim prostorima bila još važnija po rudnom bogastvu koje je eksploatisano u periodu od čak sedam milenijuma – još od vremena početka vinčarske kulture. U hodnicima najstarijeg avalskog rudnika „Šuplja stena“, u kojem su iskopavani olovo i živa, pronađeni su ostaci iz vremena neolita. Ovaj rudnik, zatvoren 1972. godine jedan je od najstarijih rudnika u Evropi. Posebno je bio značajan što se iz živine rude cinobarita dobijala dragocena boja cinober.
U podnožju Avale nalazi se i rudnik olova i cinka „Crveni breg“, zatvoren pedesetih godina prošlog veka, u kojem se nalaze ostaci rudarenja iz rimskog doba, pa se osnovano predpostavlja da je ovaj rudnik star najmanje dve hiljade godina. Zbog milenijumski duge tradicije u kopanju rude olova, cinka i žive Avala se s pravom može nazvati kolevkom metalurgije. Mineral plavozelene boje pronađen na ovoj planini nazvan je po njoj – Avalit .
Avala danas
Avala predsatvlja severni kraj šumadijske grede, koja se od planine Rudnik proteže kroz Šumadiju i predstavlja razvođe između slivova Save i Dunava. Krajem 2007. godine Avala je proglašena zaštićenim prirodnim dobrom. Na zaštićenom području ima oko 600 biljnih vrsta od kojih su mnoge lekovite, a neke biljke predstavljaju prirodne retkosti (zanovet, zlatan i zelenika). Avala je dobro pošumljena samoniklim drvećem, a jednim delom je pod zasađenom borovom šumom. Jedno je od omiljenih izletišta Beograđana i turista.
Bajfordova šuma
„Bajfordova šuma“ se prostire na preko 40 hektara, svrstava se u zaštićeno područje treće kategorije, a naziv je dobila po režiseru, scenaristi i glumcu Timotiju Džonu Bajfordu, koji je bio glavi inicijator stavljanja šume na Banjici pod zaštitu.
Park-šuma prostire se pored Bulevara oslobođenja dužinom od 2300 m, ima veliku biološku vrednost, povoljan geografski položaj, bogatu floru i faunu i stanište je za oko 70 vrsta ptica stanarica i selica. Oko 35 vrsta ptica se ovde gnezdi ili povremeno borave u krošnjama visokog drveća, šiblja i zeljastog bilja, među njima su zelena žuna, mali slavuj, šumska sova i veliki detlić.
Vegetacija je bujna, najzastupljenije drveće su javor, hrast lužnjak, topola i bagrem, drugi sprat vegetacije čine glog, bagrem, grab, jasen, orah, zova i leska, a od prizemne flore najviše je bršljana, gljiva i mahovine. Lasica, krtica, veverica i šumski miš su među najčešćim sisarima koji nastanjuju Šumu.
Banjički potok prostire se centralnim delom Šume, a ispred ulice Pavla Jurišića Šturma svoj tok nastavlja ispod zemlje. Nekada je Bajfordova šuma nosila ime Titov gaj, a kasnije Banjička šuma.
Pored Avale, Bajfordove šume i Stepinog gaja, voždovačka opština je bogata parkovima Šumice, Padine, park na Centralnom groblju, Spomen-park Jajinci, Voždovački park , Torlačka šuma i drugi parkovi.