CRKVA SV. MARIJE MAGDALENE

Selo Beli Potok se nalazi u podnožju planine Avale, najvišoj tački Voždovca, tačnije na njenoj severoistočnoj strani. Prvi put se pominje u jednoj ruskoj karti izrađenoj u vreme Prvog srpskog ustanka, u kome je istaknutu ulogu imao velikan Vasa Čarapić, rođeni Belopotočanin. Veruje se da je selo dobilo ime po potoku na kome su devojke belile platno, pa ga zatim razastirale duž potoka. Ovo je bio veličanstven prizor za one koji su to posmatrali sa Avale. Postoji još jedna priča, po kojoj je na ovom prostoru jednom dobro rodilo belo žito, a poznato je to da područje obiluje potočićima.

Inače, ovaj kraj je bio pogodan za naseljavanje zbog plodne zemlje i bogatstva vodom, tako da se još tokom srednjeg veka u podnožju Avale i brda Torlaka pominju Kumodraž, Ripanj, Beli Potok, Jajinci, Rakovica, Zuce. Osim prirodnih bogatstava, okolna beogradska sela su bila pogodna za naseljavanje zato što je Beograd tokom većeg dela svoje istorije bio pod tuđinskom vlašću. Pri takvim okolnostima, Srbi su, za razliku od glavnog grada, u okolnim selima činili veći deo stanovništva.

To je posebno bilo izraženo u vreme turske vladavine na ovim prostorima. Većina tih naselja su se pod istim imenom zadržala i do današnjih dana.

U XIX veku je, poput drugih naselja, i Beli Porok počeo ubrzano da se razvija i naseljava. Pojedine činjenice nas navode na to da pretpostavimo da je u prvoj polovini XIX veka postojala neka bogomolja na ovim prostorima. Na osnovu svedočanstva starijih žitelja, saznajemo da je sadašnja crkva izgrađena na starom kultnom mestu, tj. na mestu gde se prvobitno nalazilo seosko groblje i staro crkvište. Na ovom starom groblju imamo sačuvane i grobove iz XVIII i XIX veka, među kojima je i grob jednog sveštenika iz 1781. godine, i grob jereja Stefana Popovića, paroha belopopotočkog, iz 1834. godine. Zatim, u današnjoj crkvi se čuvaju predmeti koji su vremenom nastanka i stilskim odlikama vezani za prvu polovinu XIX veka (pojedine ikone, slikano Raspeće).

Sa izmeštanjem starog seoskog groblja (1881/82) iz sredine sela na periferiju, oslobodio se prostor, opasan putevima, koji je bio pogodan za podizanje hrama, tako da se, na inicijativu paroha belopotočkog Stevana Popovića pristupilo gradnji na ovoj lokaciji. Crkva Svete Marije Magdaline je podignuta 1883. godine zahvaljujući dobrovoljnim prilozima i radu stanovnika sela. Posvećena je ovoj svetiteljki zato što je ovaj praznik tokom XIX veka bila preslava sela. Osvećenje crkve je izvršio mitropolit Mihailo 1885. godine.

Crkva je koncipirana kao jednobrodna građevina u stilu raške škole, sa jednom trostranom apsidom. Prvobitno je bila bez priprate i sa kubetom iznad centralnog prostora, da bi 1939. godine bila dozidana priprata u obimu skoro polovine postojeće crkve, po projektu arhitekte Miomira Korunovića i D. Androsova. U ovo vreme su i spoljne fasade dobile dekoraciju u plitkom reljefu u stilu moravske škole. U porti je izgrađena i nova zvonara.

Zidne slike je 1908. godine radio italijanski slikar Gastaldi, a ikonostas crkve je nastao 1939. godine, i u slikarskom pogledu nije od posebne vrednosti. Postoji nekoliko pojedinačnih ikona koje su zanimljive kako po vremenu nastanka, tako i po svojim autorima. To su: Sveti arhanđeli Mihailo i Gavrilo, rad nepoznatog slikara iz druge polivine XIX veka, sa mestimičnim oštećenjima slikarskog sloja; Raspeće – oslikani drveni krst visine 30 cm, sa predstavom Raspeća u sredini, koji je takođe nastao u XIX veku; Plaštanica iz XIX veka sa predstavom oplakivanja Hrista; tri velike ikone: Sv. Jovan Preteča, Sv. Marija Magdalina i Oplakivanje Hrista, rad akademskog slikara Jovana Bijelića iz 1939. godine.

U crkvenoj porti se nalazi spomenik ratnicima iz perioda 1912-1918. godine i Belopotočaninu Vasi Čarapiću sahranjenom uz severni zid crkve u manastiru Rakovica.

Поделите вест: